วันพฤหัสบดีที่ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2554

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5

                                   แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐานภาคเรียนที่1/2552
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง สารและการจำแนก เวลา 49 ชั่วโมง
เรื่อง ความหมายและสมบัติของสาร เวลา 3 ชั่วโมง
บันทึกแผนการจัดการเรียนรู้โดย นางสาวศิริรัตน์ จำปาเพ็ง ครูอัตราจ้าง
ใช้แผนการจัดการเรียนรู้เมื่อ วันที่ ..7-11..เดือน .....มิถุนายน.....พ.ศ. .........2554........
โรงเรียนศรีบุญเรืองวิทยาคาร อ.ศรีบุญเรือง จ.หนองบัวลำภู สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาจังหวัดหนองบัวลำภู 1


สาระสำคัญ

สารรอบตัวเรามีจำนวนมากมาย แต่ละชนิดอาจมีสมบัติบางอย่างเหมือนกัน หรือสมบัติบางอย่างต่างกัน สมบัติของสารจึงเป็นลักษณะประจำตัวเฉพาะของสารแต่ละชนิดที่จะบอกให้เราทราบว่า สารนั้นเป็นอย่างไร จำแนกเป็น 2 ประเภท คือ

1. สมบัติทางกายภาพ เป็นลักษณะที่สังเกตเห็นภายนอกได้ ตรวจสอบได้ด้วยการ

สังเกตหรือตรวจสอบด้วยเครื่องมือและการทดลองง่าย ๆ ไม่เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาเคมี

2. สมบัติทางเคมี เป็นลักษณะที่เกี่ยวข้องกับองค์ประกอบภายในของสาร ตรวจสอบได้

โดยอาศัยการเปลี่ยนแปลงทางเคมี


ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง


สังเกต สำรวจตรวจสอบ วิเคราะห์ อภิปรายสมบัติต่าง ๆ ของสาร จำแนกสารออกเป็นกลุ่ม ๆ ตามเนื้อสารหรือขนาดของอนุภาค


จุดประสงค์การเรียนรู้ปลายทาง


สรุปเกี่ยวกับสมบัติของสารได้


จุดประสงค์นำทาง


1. บอกความหมายของสสารและสารได้

2. อธิบายเกี่ยวกับสมบัติทางกายภาพของสารได้

3. อธิบายเกี่ยวกับสมบัติทางเคมีของสารได้


เนื้อหาสาระ


สสาร (Matter) หมายถึงสิ่งที่มีมวล มีตัวตน ต้องการที่อยู่ และสามารถสัมผัสได้ มีทั้งสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิต เช่นมนุษย์ พืช สัตว์ รถยนต์โต๊ะ เก้าฮิ้ อากาศ เป็นต้น

สาร หมาย หมาถึง องค์ประกอบของสสารที่ สสารบางชนิดอาจจะประกอบด้วยสารมากกว่า 1 ชนิด ซึ่งเราสามารถตรวจสอบหรือทดสอบจนทราบ คุณสมบัติและองค์ประกอบของสารที่เป็นสารองค์ประกอบ

สมบัติของสาร คือลักษณะเฉพาะตัวของสารแต่ละชนิด ซึ่งสามารถจำแนกสมบัติของสารได้ 2 ประเภท

1. สมบัติทางกายภาพ เป็นลักษณะที่สังเกตเห็นภายนอกได้ ตรวจสอบได้ด้วยการสังเกต หรือตรวจสอบด้วยเครื่องมือและการทดลองง่าย ๆ ไม่เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาเคมี เช่น สถานะ สี กลิ่น รส การละลาย ลักษณะเนื้อสาร ความแข็ง ความหนาแน่น การนำไฟฟ้า ลักษณะผลึก จุดเดือด เป็นต้น เมื่อสมบัติทางกายภาพเปลี่ยนไปเราเรียกการเปลี่ยนแปลนี้ว่า การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ

2.สมบัติทางเคมี เป็นลักษณะที่เกี่ยวข้องกับองค์ประกอบภายในของสาร สามารถตรวจสอบได้โดยอาศัยการเปลี่ยนแปลงทางเคมี เช่น การติดไฟ การเผาไหม้ การระเบิด ความเป็นกรดเบส การสลายตัวได้สารใหม่ การบูดเน่าของเศษอาหาร และการเกิดปฏิกิริยาเคมีกับสารชนิดอื่น ๆ เป็นต้น

เมื่อสมบัติทางเคมีเปลี่ยนไปเราเรียกการเปลี่ยนแปลงนี้ว่า การเปลี่ยนแปลงทางเคมี


กิจกรรมการเรียนการสอน


1. แจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง การวัดผลประเมินผล เกณฑ์

การผ่าน วิธีการซ่อมเสริมเมื่อไม่ผ่านเกณฑ์

2. ทดสอบก่อนเรียน

3. ครูสนทนากับนักเรียน โดยให้นักเรียนมองรอบ ๆ ตัวเรา จะพบเห็นสิ่งต่าง ๆ มากมายเช่น คน ต้นไม้สีเขียว โต๊ะ เก้าอี้ พัดลม กระดานดำ หลอดไฟ ฯลฯ สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้เรารับรู้ได้ว่ามีตัวตน มีมวล ต้องการที่อยู่ และสัมผัสได้เราเรียกสิ่งเหล่านี้ว่า สสาร

4. นักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับลักษณะสำคัญของสสาร โดยครูใช้คำถามนำดังนี้

- นักเรียนเคยสงสัยหรือไม่ว่า อากาศรอบ ๆ ตัวเราเป็นสสารหรือไม่

- ถ้าอากาศเป็นสสาร จะทราบได้อย่างไรว่าอากาศต้องการที่อยู่

- เราจะรู้ได้อย่างไรว่า อากาศมีมวล

- อากาศสัมผัสได้หรือไม่

1. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๆ ละ 4 – 5 คน ศึกษาใบกิจกรรม เรื่อง ลักษณะสำคัญของสสาร

ปฏิบัติกิจกรรมตามรายละเอียดในใบกิจกรรม วางแผน เตรียมอุปกรณ์ แบ่งหน้าที่กันภายในกลุ่ม โดยครูคอยให้คำปรึกษาแนะนำ


2. ตัวแทนกลุ่มนำเสนอผลการทำกิจกรรมหน้าชั้นเรียน เพื่อร่วมอภิปรายกับกลุ่มอื่น ครูและนักเรียนช่วยกันสรุปลักษณะสำคัญของสสาร ได้ว่า

1. สสารต้องการที่อยู่

จากกิจกรรมที่ 1 ผ้าเช็ดหน้าที่อัดลงในแก้วไม่เปียกน้ำ เพราะอากาศในแก้วต้องการ

ที่อยู่ จึงดันน้ำไม่ให้เข้าไปในแก้ว ผ้าเช็ดหน้าจึงไม่เปียกน้ำ

2. สสารมีมวล

กิจกรรมที่ 2 เมื่อเป่าอากาศเข้าไปในลูกโป่งแล้วนำมาผูกที่ปลายคานเช่นเดิม เราจะ

เห็นว่าคานจะไม่สมดุล คานด้านที่ผูกลูกโป่งที่เป่าให้พองจะเอียงลง นั่นคืออากาศในลูกโป่งมีมวล จึงทำให้คานเอียงลง

3. สสารสามารถสัมผัสได้

กิจกรรมที่ 3 อากาศสามารถสัมผัสได้ จากการที่ลองโบกมือไปมา จะรู้สึกเย็น

3. นักเรียนช่วยกันยกตัวอย่างสสารที่นักเรียนรู้จัก จากนั้นนักเรียนร่วมกันอภิปราย

เกี่ยวกับสมบัติของสาร บางชนิดมีประโยชน์ บางชนิดมีโทษ เราจำเป็นต้องศึกษาสมบัติของสาร เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสม เพื่อการดำเนินชีวิตของเราและเพื่อจะได้ใช้สารให้เกิดประโยชน์มากที่สุด โดยไม่เกิดผลเสียต่อตนเอง สังคม และสิ่งแวดล้อม

4. นักเรียนศึกษาใบความรู้เรื่อง สมบัติของสาร

5. นักเรียนสืบค้นข้อมูล เกี่ยวกับสมบัติของสาร จากหนังสืออ่านเพิ่มเติม หรือจาก

อินเทอร์เนต แต่ละคนจัดทำแผนผังความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสมบัติของสาร ส่งครู

6. ทดสอบหลังเรียน


สื่อ/แหล่งเรียนรู้


1. ใบกิจกรรม เรื่อง ลักษณะสำคัญของสสาร

2. ใบความรู้ เรื่อง สมบัติของสาร

3. หนังสืออ่านเพิ่มเติม

4. Internet

5. Powerpoint



การวัดผลประเมินผล



วิธีการวัด

เครื่องมือที่ใช้วัด

เกณฑ์การผ่าน
1. สังเกตพฤติกรรม
2. ตรวจผลการปฏิบัติงาน
3. ทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียน
4. ตรวจผลงานกลุ่ม
แบบสังเกตพฤติกรรม
แบบบันทึกการตรวจ
ผลการปฏิบัติงาน
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียน
แบบบันทึกการตรวจผลงานกลุ่ม
ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 60


กิจกรรมเสนอแนะ

ครูอาจมอบหมายให้นักเรียนศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมจากอินเตอร์เน็ต แล้วนำเสนอโดยจัดทำ เป็น แผนผังความคิดรวบยอดส่งครู ผู้สอนตรวจสอบให้คะแนน


บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้

1 ผลการจัดการเรียนรู้

นักเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินระดับดี........คน คิดเป็นร้อยละ...........

นักเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินระดับปานกลาง.......คน คิดเป็นร้อยละ.................

นักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์การประเมินระดับปรับปรุง........คน คิดเป็นร้อยละ.............

2 ผลการประเมินพฤติกรรมระหว่างเรียน

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................

3 ปัญหาและอุปสรรคระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................



4 การปรับปรุงและพัฒนา

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................


ชื่อ ............................................ผู้สอน

(นางสาวศิริรัตน์ จำปาเพ็ง)

ครูอัตราจ้าง



ความคิดเห็นของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..…………………....................................................................................................................


ลงชื่อ ............................................

(นางทิพวดี อัครฮาด)

หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์


ความคิดเห็นของรองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการ

…………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………….………


ลงชื่อ ............................................

(นายสุชาติ อาจศัตรู)

รองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการ

ใบความรู้

เรื่อง สมบัติของสาร

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ความหมายของสารและสสาร


สสารคือ สิ่งต่าง ๆ ที่มีตัวตน มีมวล ต้องการที่อยู่ และสัมผัสได้

จากลักษณะที่สำคัญของสสารจะพบว่าสิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นจะเป็นภาพหรือคำรวม ๆ ของสิ่งที่เรียกว่า สาร ซึ่งสารแต่ละชนิดจะมีชื่อเรียกต่างกันไปมีองค์ประกอบ ลักษณะภายนอก สมบัติที่ไม่เหมือนกัน

ตาราง ตัวอย่างสสารต่าง ๆ และสารที่เป็นองค์ประกอบ

สสาร
สารที่เป็นองค์ประกอบ
เหล็ก
เหล็ก
เพชร

เพชร

โต๊ะ - เก้าอี้
ไม้ + เหล็ก + (ตะปู)
น้ำเกลือ
น้ำ + เกลือ


ในชีวิตประจำวันของเรามีสารเข้ามาเกี่ยวข้องเสมอ บางชนิดมีประโยชน์ บางชนิดมีโทษ เราจึงจำเป็นต้องศึกษาสมบัติของสาร เพื่อการนำมาใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม เพื่อการดำเนินชีวิตของเราและเพื่อจะได้ใช้สารให้เกิดประโยชน์มากที่สุด โดยไม่ก่อผลเสียต่อตนเอง สังคมและสิ่งแวดล้อม









ใบความรู้

สารและสมบัติของสาร


สิ่งต่าง ๆที่อยู่รอบตัวเราจัดว่าเป็นสสาร ( Matter ) ซึ่งหมายถึงสิ่งที่มีมวลสัมผัสได้โดยใช้ประสาทสัมผัส เช่น น้ำ อากาศ ดิน หิน ไม้ ทราย เป็นต้น ส่วนสารหมายถึงเนื้อของสารที่นำมาศึกษาหรือสิ่งที่นำมาศึกษา ดังนั้นจึงใช้คำว่าสารแทนสสารได้

สมบัติของสาร หมายถึงลักษณะเฉพาะตัวของสารแต่ละชนิดที่สามารถบ่งบอกว่าสารชนิดนั้น คืออะไรซึ่งสารแต่ละชนิดจะมีสมบัติของสารที่สังเกตเห็นได้หลายประการ เช่น สี กลิ่น รส สถานะ เนื้อสาร สมบัติบางประการของสารต้องใช้เครื่องมือในการสังเกตจึงจะทราบ เช่น ความสามารถในการนำไฟฟ้า ความสามารถในการละลาย ความเป็นกรด – เบส จุดหลอมเหลว จุดเดือด ความหนาแน่น เป็นต้น เมื่อสารแต่ละชนิด มีสมบัติหลายประการ ดังนั้นสมบัติบางประการของสารชนิดหนึ่งอาจเหมือนสารชนิดอื่นได้ แต่จะมีสมบัติบางประการที่เป็นสมบัติเฉพาะตัวที่แตกต่างจากสารอื่น เช่น น้ำเป็นของเหลวใส ไม่มีกลิ่น ไม่มีสี จุดเดือด 100 0C ส่วนเอทานอลเป็นของเหลวใส ไม่มีสี มีกลิ่นฉุน มีจุดเดือด 78.5 0C ดังนั้นสมบัติเฉพาะตัวของเอทานอลที่แตกต่างจากน้ำ คือมีกลิ่นฉุน และมีจุดเดือด 78.5 0C

สมบัติของสารจำแนกได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้

1. สมบัติทางกายภาพ ( Physical properties ) สมบัติทางกายภาพเป็นสมบัติที่สังเกตได้จากลักษณะภายนอกหรือใช้เครื่องมือง่าย ๆในการสังเกต ซึ่งเป็นสมบัติไม่เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาเคมี เช่น สี กลิ่น รส สถานะ ลักษณะของรูปผลึก ความหนาแน่น การนำไฟฟ้า การละลาย จุดหลอมเหลว จุดเดือด ตัวอย่าง เช่น


สาร
สมบัติทางกายภาพ
ทองแดง
กำมะถัน
ด่างทับทิม
น้ำส้มสายชู
เป็นของแข็ง สีแดงส้ม
ของแข็ง สีเหลือง
เป็นของแข็ง สีม่วงปนแดง
เป็นของเหลว ไม่มีสีมีกลิ่นฉุน




ตารางสมบัติทางกายภาพของสาร

สาร
สมบัตทางกายภาพ
สถานะ
สีลักษณะภานนอก
ความแข็งหรือความเหนียว
การนำไฟฟ้า
จุดหลอมเหลว(c)
จุดเดือด (c)
เหล็ก
ของแข็ง
สีเงิน มันวาว
แข็งและเหนียว
นำ
1,538
2,861
กำมะถัน
ของแข็ง
สีเหลือง
แข็งและเปราะ
ไม่นำ
120
445
โซเดียม
ของแข็ง
สีเงิน มันวาว
อ่อนและเหนียว
นำ
98
883
ซิลิกอน
ของแข็ง
สีเงิน มันวาว
แข็งและเปราะ
นำเล็กน้อย
1,414
3,265
ปรอท
ของเหลว
สีเงิน มันวาว
-
นำ
-39
357
โบรมีน
ของเหลว
สีแดงส้ม
-
ไม่นำ
-7
59
ไฮโดเจน
ก๊าซ
ไม่มีสี
-
ไม่นำ
-259
-253
ออกซิเจน
ก๊าซ
ไม่มีสี
-
ไม่นำ
-219
-183
คลอรีน
ก๊าซ
สีเขียวตองอ่อน
-
ไม่นำ
-102
-35


2. สมบัติทางเคมี ( Chemical Properties ) สมบัติทางเคมีเป็นสมบัติที่เกี่ยวข้องกับโครงสร้างภายในของสาร เป็นสมบัติที่สังเกตได้เมื่อปฏิกิริยาเกิดขึ้น เช่น ความเป็นกรด – เบส การเกิดสนิม ความเป็นโลหะ – อโลหะ เป็นต้น



ตาราง 2 แสดงสมบัติทางเคมีของสารบางชนิด


สารประกอบ
สมบัติทางเคมี
( ความเป็นกรด – เบส )
ชื่อสามัญ
ชื่อเคมี
เกลือแกง
น้ำตาลทราย
ดินประสิว
น้ำตาลกลูโคส
โซดาซักผ้า
โซดาแผดเผา
โซดาน้ำนม
น้ำปูนใส
ปูนขาว
หินอ่อน
กรดน้ำส้ม
กรดดินประสิว
กรดกำมะถัน
กรดเกลือ
กรดมด
ผงชูรส
ลูกเหม็น
โซเดียมคลอไรด์
ซูโคส
โพแทสเซียมไนเตรต
กลูโคส
โซเดียมคาร์บอเนต
โซเดียมไฮดรอกไซด์
โซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต
แคลเซียมไฮดรอกไซด์
แคลเซียมออกไซด์
แคลเซียมคาร์บอเนต
กรดแอซีติก
กรดไนตริก
กรดซัลฟิวริก
กรดไฮโดรคลอริก
กรดฟอร์มิค
โซเดียมกลูตาเมต
แนพทาลีน
กลาง
กลาง
กลาง
กลาง
เบส
เบส
เบส
เบส
เบส
กลาง
กรด
กรด
กรด
กรด
กรด
กลาง
กลาง








ใบกิจกรรม

เรื่อง ลักษณะสำคัญของสสาร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

วัตถุประสงค์


1. เพื่อศึกษาลักษณะสำคัญของสสาร


กิจกรรมที่ 1 สสารต้องการที่อยู่

ให้แต่ละกลุ่มศึกษาและทำการทดลองในประเด็นดังนี้

1. เราสามารถวัดได้ว่า สสารแต่ละชนิด ต้องการที่อยู่เท่าใด โดยการบอกเป็นปริมาตรของสสารชนิดนั้น เช่น น้ำหนึ่งแก้ว ข้าวหนึ่งถ้วย

2. นักเรียนเคยสงสัยหรือไม่ว่า อากาศรอบ ๆ ตัวเรา เป็นสสารหรือไม่ ถ้าอากาศ

เป็นสสาร จะทราบได้อย่างไรว่าอากาศต้องการที่อยู่

3. เตรียมแก้วน้ำ 1 ใบ ใส่ผ้าเช็ดหน้าอัดลงไปในก้นแก้วให้แน่น แล้วคว่ำลงใน

กล่องที่ใส่น้ำ แล้วสังเกตผล


กิจกรรมที่ 2 สสารมีมวล

ให้แต่ละกลุ่มศึกษาและทำการทดลองในประเด็นดังนี้

1. เราสามารถวัดมวลของสสารหรือน้ำหนักของสสารได้เสมอ เช่น เราสามารถ

ชั่งน้ำหนักของหนังสือ ผลไม้ น้ำหนักของตัวเรา ฯลฯ

2. นักเรียนจะรู้ได้อย่างไรว่า อากาศมีมวล

3. นำลูกโป่งที่ยังไม่เป่าสองลูก ผูกเชือกไว้ที่ปลายคานสองข้าง จากนั้นนำลูกโป่ง

4. ข้างหนึ่งไปเป่าลมเข้าไป แล้วนำมาผูกใหม่สังเกตผลดูว่า จะเป็นอย่างไร


กิจกรรมที่ 3 สสารสามารถสัมผัสได้

ให้แต่ละกลุ่มศึกษาและทำการทดลองในประเด็นดังนี้

1. เราสามารถใช้ประสาทสัมผัสสสารได้เสมอ ไม่ว่าจะเป็นโต๊ะ เก้าอี้ ต้นไม้ หนังสือ ล้วนแล้วแต่มีตัวตน สามารถสัมผัสได้

2. นักเรียนลองโบกมือไปมา จะรู้สึกอย่างไร สัมผัสอากาศได้หรือไม่ อย่างไร



ใบงาน

ชื่องาน การวิเคราะห์สิ่งที่จัดว่าเป็นสาร


คำชี้แจง ให้นักเรียนศึกษาสิ่งที่กำหนดให้ในตารางแล้ววิเคราะห์ว่าข้อใดจัดเป็นสาร โดยเขียน เครื่องหมาย ( P) ลงในช่องว่างที่ตรงกับความเข้าใจของนักเรียน


สิ่งที่กำหนดให้
สาร
ไม่ใช่สาร
1. นม
2. ควันธูป
3. เสียงนกหวีด
4. ตั๊กแตน
5. แสงแดด
6. น้ำ
7. ความร้อน
8. เก้าอี้
9. ต้นไม้
10. เสื้อผ้า
11. เสียงแตรรถยนต์
12. ปากกา









เฉลยใบงาน

ชื่องาน การวิเคราะห์สิ่งที่จัดว่าเป็นสาร


คำชี้แจง ให้นักเรียนศึกษาสิ่งที่กำหนดให้ในตารางแล้ววิเคราะห์ว่าข้อใดจัดเป็นสาร โดยเขียน เครื่องหมาย ( P ) ลงในช่องว่างที่ตรงกับความเข้าใจของนักเรียน


สิ่งที่กำหนดให้
สาร
ไม่ใช่สาร
1. นม
2. ควันธูป
3. เสียงนกหวีด
4. ตั๊กแตน
5. แสงแดด
6. น้ำ
7. ความร้อน
8. เก้าอี้
9. ต้นไม้
10. เสื้อผ้า
11. เสียงแตรรถยนต์
12. ปากกา
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P















ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น